Chi hội Văn học Nghệ thuật Các dân tộc Thiểu số Việt Nam tỉnh Sóc Trăng - Những thành tựu qua 5 năm phát triển
1. Mở đầu
Trong suốt hành trình phát triển văn hóa nghệ thuật của dân tộc, Chi hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Các Dân tộc Thiểu số (DTTS) tỉnh Sóc Trăng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của các dân tộc Khmer, Hoa, và Kinh. Là cầu nối giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại, Chi hội không chỉ là nơi tập hợp các nghệ sĩ tâm huyết mà còn là “ngọn lửa” gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc trước những biến chuyển không ngừng của thời đại. Trong nhiệm kỳ 2019-2024, Chi hội đã gặt hái nhiều thành tựu nổi bật, từ sáng tác các tác phẩm nghệ thuật giá trị đến việc nghiên cứu, bảo tồn và đào tạo thế hệ trẻ. Những kết quả này không chỉ góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân mà còn nâng cao vị thế của nghệ thuật dân tộc trên bản đồ văn hóa quốc gia và quốc tế. Đây chính là nền tảng vững chắc để Chi hội tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong những nhiệm kỳ tới.
Đình Năm ông - Di sản văn hoá của người Hoa
2. Về Chi hội
Chi hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Các Dân tộc Thiểu số (DTTS) tỉnh Sóc Trăng là tổ chức Xã hội - Nghề nghiệp, nơi tập hợp những nghệ sĩ và nhà nghiên cứu đam mê văn hóa nghệ thuật dân tộc. Với 25 hội viên thuộc các dân tộc Kinh, Khmer, và Hoa, Chi hội tạo nên một môi trường đa dạng về bản sắc văn hóa, khẳng định vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa truyền thống tại địa phương và trên toàn quốc. Mục tiêu hoạt động của Chi hội là bảo tồn và phát huy những tinh hoa văn hóa của các DTTS thông qua các sáng tác nghệ thuật có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật. Các tác phẩm không chỉ phản ánh bản sắc dân tộc mà còn hướng đến phục vụ cộng đồng, đóng góp tích cực vào sự phát triển văn hóa - xã hội của Sóc Trăng cũng như cả nước.
Chi hội tập trung vào các lĩnh vực hoạt động chính, bao gồm sáng tác, nghiên cứu, biểu diễn, đào tạo, và truyền nghề. Phạm vi hoạt động trải rộng từ tỉnh Sóc Trăng đến các sự kiện văn hóa nghệ thuật cấp quốc gia. Từ việc sáng tác các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc đến nghiên cứu, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, Chi hội còn tổ chức các chương trình biểu diễn, giảng dạy nghệ thuật nhằm lan tỏa giá trị văn hóa và đào tạo thế hệ kế cận, góp phần bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc.
3. Thành tựu nổi bật qua 5 năm phát triển
Trong nhiệm kỳ 2019-2024, Chi hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Các Dân tộc Thiểu số (DTTS) tỉnh Sóc Trăng đã ghi dấu ấn với nhiều thành tựu quan trọng, phản ánh sự phát triển mạnh mẽ trong sáng tác, nghiên cứu, biểu diễn, và đào tạo nghệ thuật.
3.1. Sáng tác và nghiên cứu
Chi hội đã có những đóng góp nổi bật trong việc tạo ra các tác phẩm nghệ thuật và công trình nghiên cứu mang đậm bản sắc dân tộc, vừa kế thừa giá trị truyền thống vừa gắn với nhịp sống hiện đại. Một số thể loại tiêu biểu như: Kịch hát Dù Kê: Các kịch bản tiêu biểu như “Giữ yên bờ cõi” (2019) và “Hoa Cau tình thắm” (2023) đã khắc họa sâu sắc đời sống văn hóa và tinh thần đấu tranh của người dân Khmer, nhận được sự đánh giá cao tại các liên hoan nghệ thuật. Thơ và ca khúc: Hội viên Chi hội sáng tác nhiều tác phẩm giàu cảm xúc, phản ánh tình yêu quê hương và nét đẹp của các DTTS, tiêu biểu như “Phum Sróc hôm nay”, “Duyên tình cô gái miền quê”. Các tác phẩm này đã được phổ nhạc, phát sóng trên các kênh truyền hình quốc gia và địa phương. Nghiên cứu văn hóa: Chi hội tiến hành nhiều công trình nghiên cứu như “Lễ cưới của người Khmer Sóc Trăng”, “Tín ngưỡng và lễ nghi của người Hoa”. Những nghiên cứu này đóng góp đáng kể vào việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Lý luận phê bình: Công trình “Truyện dân gian Khmer Nam Bộ dưới lý thuyết bối cảnh” của hội viên Huỳnh Vũ Lam đã mang đến cái nhìn sâu sắc, mới mẻ về văn hóa Khmer, góp phần làm phong phú thêm lĩnh vực lý luận văn học nghệ thuật.
3.2. Biểu diễn và tham gia các cuộc thi
Hoạt động biểu diễn của Chi hội đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, góp phần quảng bá giá trị văn hóa dân tộc thông qua các sự kiện chính trị và lễ hội lớn. Một số chương trình biểu diễn như: Các hội viên tích cực tham gia biểu diễn tại các lễ hội truyền thống như Tết Chol Chnam Thmay, Lễ Sen Đôn Ta, Lễ hội Óoc Om Bóc – Đua ghe Ngo. Những chương trình này vừa phục vụ nhiệm vụ chính trị, vừa thu hút sự yêu mến từ công chúng. Về tham gia các cuộc thi, các hội viên hăng hái tham gia và đặt nhiều thành tích như: Tác phẩm “Âm vang ngày hội” đạt giải A tại Liên hoan “Nghệ thuật quần chúng Công nhân” lần thứ XII (2023). Nhiều hội viên đoạt Huy chương Vàng và Bạc tại Hội diễn Ca Múa Nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 2024 với các tác phẩm như “Bác như ánh mặt trời” và “Âm thanh ngày hội”. Các kịch bản Dù Kê như “Giữ yên bờ cõi” và “Hoa Cau tình thắm” đã đạt nhiều giải thưởng lớn tại các liên hoan sân khấu cấp quốc gia.
Văn hoá chùa Khmer
3.3. Đào tạo và truyền nghề
Bên cạnh sáng tác và biểu diễn, Chi hội còn chú trọng đến việc truyền dạy nghệ thuật, bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể qua các khóa học đào tạo. Với lĩnh vực Đào tạo nhiếp ảnh, múa, nhạc dân tộc: Chi hội đã tổ chức các lớp nhiếp ảnh cơ bản, múa Robam, và nhạc Ngũ âm cho các đối tượng đam mê nghệ thuật. Điều này góp phần phát triển nguồn nhân lực trẻ, tạo thế hệ kế thừa cho văn hóa dân tộc. trong nhiệm vụ Bảo tồn văn hóa phi vật thể: Thông qua các khóa học chuyên sâu, Chi hội không chỉ truyền đạt kỹ năng mà còn giúp thế hệ trẻ hiểu rõ giá trị và ý nghĩa của các di sản văn hóa như nghệ thuật Dù Kê, âm nhạc Ngũ âm.
Những thành tựu trên không chỉ thể hiện năng lực sáng tạo và tâm huyết của hội viên mà còn góp phần khẳng định vị thế của Chi hội VHNT DTTS Sóc Trăng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nghệ thuật trên phạm vi địa phương và cả nước.
4. Khen thưởng – Điểm sáng của nhiệm kỳ 2019-2024
Hội viên nhận thưởng của Trung ương hội
Trong nhiệm kỳ 2019-2024, Chi hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Các Dân tộc Thiểu số (DTTS) tỉnh Sóc Trăng đã đạt được nhiều giải thưởng danh giá, khẳng định vị thế của Chi hội trên bản đồ nghệ thuật dân tộc. Các hội viên của Chi hội đã gặt hái hàng loạt thành tích ấn tượng tại các hội diễn toàn quốc và khu vực. Tiêu biểu là tác phẩm “Bác như ánh mặt trời” của Trần Sô Kha Phép và Thạch Hải Vinh, đạt Huy chương Vàng tại Hội diễn Ca Múa Nhạc chuyên nghiệp toàn quốc năm 2024. Tác phẩm hòa tấu nhạc cụ dân tộc “Âm thanh ngày hội” của NSƯT Kim Đal và Thạch Hải Vinh cũng xuất sắc giành Huy chương Vàng, cùng với đó là những giải Bạc đáng ghi nhận từ tác phẩm múa “Làng nghề quê tôi” của NSƯT Lâm Tấn Thê và diễn viên Sơn Thị Diệu. Trong lĩnh vực nhiếp ảnh, NSNA Trịnh Lâm Tuyền đã đạt giải C xuất sắc toàn quốc với tác phẩm “Cô bé Chăm”.
Bên cạnh các giải thưởng nghệ thuật, nhiều hội viên của Chi hội đã được phong tặng danh hiệu cao quý như Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú, ghi nhận những đóng góp to lớn trong việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống. Đặc biệt, NSƯT Sơn Lương đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân trong nhiệm kỳ này, một vinh dự lớn lao không chỉ dành cho cá nhân ông mà còn là niềm tự hào chung của Chi hội.
Những khen thưởng này không chỉ khẳng định tài năng và sự cống hiến của các hội viên mà còn góp phần nâng cao uy tín của Chi hội trong các hoạt động văn hóa nghệ thuật. Đây là nguồn động lực mạnh mẽ để các nghệ sĩ tiếp tục sáng tạo, đồng thời tạo niềm tự hào và truyền cảm hứng cho cộng đồng nghệ sĩ trẻ trong việc gìn giữ và phát triển văn hóa dân tộc.
5. Những thách thức và bài học kinh nghiệm
5.1. Thách thức
Trong nhiệm kỳ 2019-2024, mặc dù Chi hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Các Dân tộc Thiểu số (DTTS) tỉnh Sóc Trăng đã đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào, nhưng vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Trước hết, thời gian và nguồn lực của hội viên còn hạn chế do phần lớn họ vừa đảm nhận công việc chính tại các cơ quan, đơn vị vừa phải dành thời gian chăm lo cho gia đình. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tham gia đều đặn các hoạt động sáng tác, nghiên cứu, và biểu diễn.
Bên cạnh đó, sự chênh lệch về trình độ sáng tạo giữa các hội viên cũng là một vấn đề đáng lưu tâm. Một số hội viên có năng lực nổi trội và hoạt động tích cực trong các lĩnh vực nghệ thuật, nhưng ngược lại, vẫn còn những hội viên chưa thực sự phát huy hết khả năng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng chung của các tác phẩm mà còn tạo ra sự thiếu đồng đều trong đóng góp của toàn Chi hội.
5.2. Bài học kinh nghiệm
Từ những khó khăn đã trải qua, Chi hội đã rút ra nhiều bài học quý báu, giúp định hướng phát triển trong tương lai. Trước hết, việc phát huy tinh thần đoàn kết và đổi mới trong sáng tác là yếu tố then chốt. Chi hội đã cho thấy rằng sự phối hợp chặt chẽ giữa các hội viên và sự hỗ trợ lẫn nhau trong sáng tạo nghệ thuật có thể vượt qua nhiều trở ngại. Đồng thời, việc tiếp cận những phương pháp sáng tác mới và kết hợp các giá trị truyền thống với hiện đại đã giúp các tác phẩm của Chi hội mang tính đột phá và có sức lan tỏa.
Ngoài ra, việc tạo dựng một môi trường nghệ thuật lành mạnh, tích cực là rất cần thiết. Chi hội cần tiếp tục khuyến khích và hỗ trợ thế hệ trẻ tham gia vào các hoạt động văn hóa nghệ thuật. Đây không chỉ là cách truyền lửa đam mê cho thế hệ kế cận mà còn là bước đi chiến lược để phát triển bền vững, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong thời đại mới.
Những bài học này sẽ là nền tảng để Chi hội VHNT DTTS Sóc Trăng tiếp tục khắc phục khó khăn, phát triển mạnh mẽ và góp phần xây dựng một nền văn hóa nghệ thuật đa dạng, phong phú.