Lượt xem: 515
Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với di sản văn hóa (phần 1)
03/01/2024
Trong thập kỷ qua, biến đổi khí hậu đã trở thành một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt, ảnh hưởng không chỉ đến môi trường tự nhiên mà còn đến di sản văn hóa - bản sắc và tinh thần của mỗi dân tộc. Đối với tỉnh Sóc Trăng, một khu vực phong phú về văn hóa và lịch sử, sự ảnh hưởng này không chỉ là một nguy cơ mà còn là một hiện thực đang diễn ra. Sóc Trăng, với sự đa dạng của cộng đồng Kinh, Khmer và Hoa, cùng với những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, đang phải đối mặt với những thách thức do biến đổi khí hậu mang lại. Nước biển dâng, hạn hán, xâm nhập mặn - những hiện tượng này không chỉ đe dọa đến sinh kế và môi trường sống của cư dân địa phương mà còn đặt ra nguy cơ lớn cho sự bền vững của di sản văn hóa quý báu. Bài viết này nhằm mục đích khám phá và phân tích sâu hơn về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với di sản văn hóa tại Sóc Trăng, một vấn đề cấp bách đang cần được cả thế giới chú ý.
Sóc Trăng, miền đất di sản của văn hóa giao thoa
Sóc Trăng, một tỉnh nằm ở ven biển của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, là một vùng đất đặc biệt với cảnh quan địa lý đa dạng và phong phú. Được nằm cạnh dòng sông Hậu chảy xiết, đất đai màu mỡ và cũng đối mặt với biển đông với 72 km bờ biển. Địa thế này với nguồn thủy sản giàu có và cảng biển Trần Đề sắp hình thành, Sóc Trăng không chỉ nổi tiếng với nền nông nghiệp phát triển mà còn là nơi hội tụ của nhiều nền văn hóa đặc sắc. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, đã tạo nên điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển của đời sống văn hóa và xã hội mang đậm chất nông nghiệp.
Về mặt văn hóa, Sóc Trăng là nơi gặp gỡ và giao thoa của ba dân tộc chính: Kinh, Khmer và Hoa. Mỗi cộng đồng mang lại một màu sắc văn hóa độc đáo, tạo nên một bức tranh đa dạng, phong phú. Chùa Đất Sét, một di sản kiến trúc nổi tiếng, không chỉ là biểu tượng của tín ngưỡng mà còn là minh chứng cho nghệ thuật kiến trúc truyền thống đặc sắc của người Việt, chùa Kh’leang, chùa Dơi, chùa Chén Kiểu, chùa Som Rong là biểu tượng tâm linh của người Khmer. Bên cạnh đó, lễ hội Ooc- Om-Boc, một phần không thể thiếu trong văn hóa tâm linh của cộng đồng Khmer, mỗi năm thu hút hàng ngàn người tham gia và chứng kiến. Nghệ thuật đờn ca tài tử, di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, là niềm tự hào của người dân Sóc Trăng, phản ánh tinh thần và tâm hồn của người dân miền sông nước. Qua từng con sông, ngôi chùa, và giai điệu tài tử, Sóc Trăng không chỉ thể hiện vùng đất có một lịch sử lâu dài mà còn thể hiện sự sinh động và đa dạng của văn hóa Việt Nam.
Tác động của biến đổi khí hậu
Nước biển dâng là một trong những hậu quả nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, gây ảnh hưởng lớn đến các khu vực ven biển và đồng bằng sông nước. Tại Sóc Trăng, sự dâng cao của nước biển không chỉ làm tăng nguy cơ ngập lụt cho các khu dân cư mà còn đe dọa sự tồn tại của nhiều di tích lịch sử và kiến trúc. Các ngôi chùa, miếu và di tích văn hóa khác, nhiều trong số đó có tuổi đời hàng trăm năm, có thể bị hủy hoại bởi sự xói mòn và ngập lụt.
Hạn hán và xâm nhập mặn cũng là những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp, nguồn cung cấp thực phẩm và lối sống truyền thống của người dân. Nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và nuôi trồng thủy sản, là nền tảng quan trọng của nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, hạn hán và sự xâm nhập của nước mặn từ biển vào những khu vực trồng lúa và nuôi trồng thủy sản đang làm giảm năng suất, ảnh hưởng đến đời sống kinh tế và văn hóa ẩm thực truyền thống.
Sự thay đổi khí hậu cũng làm thay đổi các chu trình tự nhiên và đa dạng sinh học, có thể ảnh hưởng đến các loài động, thực vật quan trọng trong việc thực hành văn hóa và tín ngưỡng của người dân. Sự mất mát đa dạng sinh học không chỉ là một mất mát về mặt sinh thái mà còn là một tổn thất lớn đối với di sản văn hóa và truyền thống tinh thần của cộng đồng. Tổng thể, biến đổi khí hậu không chỉ là một thách thức về môi trường mà còn là một thách thức đối với việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa tại Sóc Trăng, đòi hỏi sự chú ý và hành động cấp thiết từ cả cộng đồng và chính quyền.
Tin và ảnh: Huỳnh Vũ Lam