À Char là những người có kiến thức sâu rộng về Phật giáo, văn hóa, phong tục tập quán của người Khmer, có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn thực hiện các nghi lễ tôn giáo và nghi thức khác. Họ không chỉ là những người hướng dẫn, điều phối các nghi thức Phật giáo mà còn được cộng đồng xem như là những tri thức của dân tộc. Có thể nói, vai trò của À Char trong cộng đồng người Khmer là không thể thiếu, đặc biệt là trong các dịp lễ hội và các nghi lễ vòng đời của người Khmer.
Đại đức Sơn Phong, trụ trì chùa Mô Ni Sâng Ke (xã Trường Khánh, huyện Long Phú), cho biết: “Trong mọi nghi lễ của đồng bào Khmer, không thể thiếu vai trò của một ‘À Char’ – người hướng dẫn thực hiện nghi thức đúng trình tự. Văn hóa Khmer vốn phong phú, đa dạng, trong đó lễ hội là nét nổi bật. Bên cạnh các lễ hội cộng đồng lớn như Chôl Chnăm Thmây, Oóc Om Bok, Sene Đôlta…, đồng bào còn tổ chức nhiều nghi lễ mang tính cá nhân, gia đình như lễ cưới, lễ mừng thọ, lễ tang, lễ cúng xây nhà… Trong tất cả những sự kiện này, À Char – những người từng tu học, am tường kinh điển Phật pháp và phong tục, tập quán Khmer – đều giữ vai trò chủ trì, hướng dẫn. Họ phải có uy tín trong cộng đồng, biết thuyết trình thuyết phục và được bà con tôn trọng. Khi gia đình tổ chức nghi lễ, dù quy mô lớn hay nhỏ, đều phải mời À Char với thái độ thành kính, đồng thời thông báo rõ ngày, giờ và địa điểm để vị đó chuẩn bị đúng nghi thức.”
À Char làm nghi thức cắt sợi chỉ đỏ cho cô dâu và chú rễ (trong lễ cưới của đồng bào Khmer).
Trên địa bàn huyện Long Phú hiện có hơn 20 vị À Char, hầu hết đều được cộng đồng Khmer tôn vinh là người có uy tín, gương mẫu, để bà con phum sóc kính nể. Vai trò của À Char không chỉ giới hạn ở việc thực hiện nghi lễ, mà còn nhắc nhở mọi người sống theo đạo lý, “tốt đời, đẹp đạo”. Mỗi nghi lễ có quy trình riêng và các bài kinh cầu nguyện tương ứng. Nhờ sự hiểu biết sâu rộng, À Char hướng dẫn chuẩn bị, sắp xếp vật phẩm thờ cúng, đồng thời dẫn đọc kinh sao cho phù hợp để cộng đồng cùng tụng niệm. Khả năng tiến hành nghi thức một cách thuần thục của các vị xuất phát từ quá trình tu học, thực hành nhiều lần dưới sự hướng dẫn của các thế hệ À Char đi trước, đồng thời tự nghiên cứu để nâng cao kiến thức. Bên cạnh công việc tại chùa, các vị còn tham gia dạy chữ Khmer cho con em trong phum sóc, góp phần bảo tồn ngôn ngữ, chữ viết và văn hóa truyền thống, đồng thời giáo dục thế hệ trẻ trân trọng, gìn giữ giá trị dân tộc.
Thượng tọa Thạch Thươl, trụ trì chùa Bâng Cro Chắp Thmây (xã Tân Hưng, huyện Long Phú), chia sẻ: “Trong chùa, Ban Quản trị do các vị À Char đảm nhiệm. Họ hỗ trợ các công việc ở chùa cũng như trong cộng đồng phum sóc. Ngoài ra, À Char còn tuyên truyền, giáo huấn phật tử – đặc biệt là thế hệ trẻ – tránh xa tệ nạn xã hội và làm những việc tốt có ích cho cộng đồng.”
Với vị thế uy tín, các vị À Char còn đồng hành cùng chính quyền địa phương trong việc phổ biến pháp luật, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến bà con Khmer. Họ nhiệt tình tham gia hòa giải mâu thuẫn, bất đồng trong cộng đồng, góp phần duy trì trật tự, an ninh xã hội tại địa phương.
Đồng chí Sư Tùng – Bí thư Chi bộ ấp Nước Mặn II (xã Long Phú) – nhận định: “Chính quyền thường phối hợp với À Char hòa giải tranh chấp trong họ hàng, dòng tộc và cộng đồng, ngăn chặn từ những mâu thuẫn nhỏ không để trở thành sự việc lớn. Hiện ấp Nước Mặn II đang triển khai phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới nâng cao’ hướng đến mô hình ấp văn hóa kiểu mẫu. Các vị À Char là lực lượng tiên phong trong tuyên truyền, vận động bà con, đồng thời gương mẫu đóng góp hiến đất, xây cầu và thực hiện công tác an sinh xã hội, tạo tính lan tỏa để cộng đồng noi theo, chung tay xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.”
Những đóng góp của các vị À Char trong việc giữ gìn giá trị truyền thống, tuyên truyền, vận động quần chúng và bảo đảm an ninh trật tự tại địa phương hết sức đáng trân trọng. Họ chính là nhân tố quan trọng trong chiến lược bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.