Ngọc Phượng là nhà văn của Sóc Trăng từ những ngày tái lập tỉnh. Chị cũng là hội viên Hội nhà văn Việt Nam lâu nhất của Sóc Trăng. Thơ của chị được nhiều bè bạn văn chương khắp cả nước biết đến với phong cách viết chân thành, giản dị nhưng ý nghĩa sâu sắc. Đọc tập thơ đầu tay của chị, Bài ca chim sáo, người ta thấy rõ chất trong trẻo và đơn sơ nhưng rất có sức gợi.
Bài thơ có 15 bài, in khổ nhỏ, gọn ghẽ, nhúng nhường nhưng từng câu thơ có sực miêu tả và liên tưởng thật sâu và nhiều lớp. Đề tài của thơ Ngọc phương rất gần và bình dị, ở quanh ta, chỉ có điều ta ít quan tâm và không nhận ra: cậu bé, biển Nha Trang, cao nguyên, quỳnh hoa, khoảng sáng con nhìn, ô cửa nhỏ, ...
Nét độc đáo của chị là khi chọn đề tài rộng (biển, gió, cao nguyên, compưsây, ...) nhưng kết thúc lại rất hẹp, phần lớn là những ân tình còn đọng lại sau những bão giông đời người và những ngang trái của tình cảm lứa đôi:
Mai xa người gởi gió hàng dương
Nha Trang sóng
vọng bờ em
biển biếc...
hay là:
đêm cao nguyên mưa
thiếu trong em tiếng trẻ chơi đùa
cao nguyên gió nửa đời se sắt nhớ
Cái “nửa đời se sắt nhớ” nói nghe đơn giản nhưng khiến người ta rùng mình khi ngẫm kĩ. Sự chịu đựng và giấu những cảm xúc của con tim ngược vào trong tâm hồn làm người ta phải hi sinh nhiều thứ.
Tình cảm gia đình cũng là nỗi đau đáu thường trực trong thơ Ngọc Phượng. Nhiều bài thơ được nhìn tự giọng điệu con trẻ về chuyện của cha mẹ khiến người đọc phải ngẫm nghĩ. Chị miêu tả cảm xúc trong veo của con trẻ rất thật và rất gợi hình, viết về những cung bậc của tình cảm với thiên nhiên thật sâu sắc:
Em hát gì
chim sáo nhỏ xinh ơi
chiều nắng tắt kia rồi
tiếng tù và gợi lòng tôi nhớ quá
một sườn đồi nở hoa
trời trong xanh tháng ba
Đọc thơ Ngọc Phượng, ta thấy đời đáng quý, lòng bỗng nhẹ và trái tim yêu được đánh thức./.
Huỳnh Vũ Lam
1.khúc ca chiều
Tiếng ghita chiều mưa
giọt trong vắt chạm vào đáy cốc
ngựa gỗ mỏng trên đường
khúc hát buồn hay trái tim anh?
Cỏ trên đồi tơ xanh
con chim nhỏ chuyền cành gọi nắng
sợi mỏng mảnh mùa thu nhẹ lắng
nghe thương sao cái nắng quê mình
Ghita chiều lặng thinh
thang gác gỗ vắng rồi chân bước
ngựa gỗ móng trên đường
khúc hát buồn hay thơ em ?
Cỏ trên đồi thấm lạnh sương đêm
2.cậu bé với bông hoa
Cậu bé chạy chơi ngoài bãi cái
tay nâng niu con ốc biển diệu kỳ
Hàn là em đang bay
tới xứ sở của bông hoa cao quí
– Em muốn viếng cánh hồng chung thủy nơi hành tinh xa ấy ... rất xa
Hoa tàn rồi còn lại mở xương hoa
Mặt trời đi qua
cậu bé ngẩn ngơ nhìn
trên đài hoa có ngấn nước mắt
3.với biển Nha Trang
Có thể là giấc mơ
từ thuở nhỏ
sóng xô triền biền biếc
em gắng đuổi một thời em mải miết
trăng theo đi
rồi trăng lại về tìm
Trong thăm thẳm lặng im
nghe gió cuốn qua bờ ký ức
người ở đó như chưa hề có thực
Nha Trang em
cát trắng níu chân chờ ...
Có thể là giấc mơ
trong sách mở
tuổi em vừa mới lớn
không hẹn trước mà vầng trăng đến sớm
Biển dâng em màu biển biếc vô cùng
Nha Trang người
thầm một sợi tơ rung
Nha Trang người
nỗi nhớ ngút ngàn xanh
Đêm gọi sóng lời trăm năm đá hát
trăng khẽ động bóng nhòa trên mặt,
cái núi nghiêng trông hàng lá ngủ ven đường
mai em về biển có mờ sương
Mai xa người gởi gió hàng dương
Nha Trang sóng
vọng bờ em
biển biếc...
Tháng 7.87
4.cao nguyên gió
Gió trên ấy gió làm sao biết
đứng bên anh tím ngát một lưng đèo
xuống đồng bằng tình có mang theo
Xanh suốt ngàn thông reo
hoa tím quá cứ làm em bỡ ngỡ
anh lặng đứng ngắm chùm sim nở
chuyến xe qua
sương giá tự bao giờ
bước em về đường vắng mỏng như tơ
Tia nắng nhỏ khuất bên bờ xa tắp
vòng quanh cây loang loáng một hồ buồn
nối dàn tràm...
đêm cao nguyên mưa
thiếu trong em tiếng trẻ chơi đùa
cao nguyên gió nửa đời se sắt nhớ
Qua góc phố
chiều mây pha ráng đỏ
bỗng nghe thèm cái gió ở trên cao
5. quỳnh hoa
Cám ơn quỳnh hoa nhỏ
món quà bé xíu của con
gian phòng bỗng vui hơn
khi con tíu tít đuổi theo chú mèo bông đùa bóng nắng trên tường
Chỉ còn hai má con
với tấm gương trên bàn soi xuống
chiếc ghế nơi ba ngồi
tháng năm nào như một dấu son tươi
Ngày qua trong tiếng cười
trong giấc ngủ hồn nhiên đôi mắt khép
hẳn con mơ những điều rất đẹp
má chờ con ở cuối vườn
bên chậu quỳnh tắm đẫm hơi sương
Đêm hoa quỳnh tỏa hương
con gắng thức đợi giờ hoa nở
(cánh mỏng mảnh và hương dễ vỡ)
má ôm con vào lòng
gió xuân vờn vòm lá sớm mai xanh
Mái nhà em có anh
không thể vắng Quỳnh Hoa nho nhỏ
Tháng 11-86
6. từ khoảng sáng con nhìn
Những bông cúc vàng mùa xuân
Nắng đẹp quá, như nụ cười trẻ nhỏ
Mặt trời vẽ dấu son hồng rạng rỡ
vào chân mây
tươi thắm một tâm hồn
Mắt ba hiền
Sâu thẳm tình thương...
Cái mầm xanh đang vươn
Từ khoảng sáng con nhìn...
Sợi rễ mầm bám tròn chân đất ướt
Sợi rễ ngoan ngậm dòng nước không rời
Mạch sống vừa sinh sôi...
Vì sao rẻ ôm chân đất ?
Con hồn nhiên hỏi ba
- “Đất là má nuôi cây lúa lớn
cái mầm kia là con của ba ...”
Mỗi chuyến đi xa
con nhớ mảnh ruộng nhà
Mảnh ruộng bón mồ hôi ba trong từng gốc lúa
Mảnh ruộng sớt chia niềm trăn trở
Khi hạt giống vừa gieo
(hạt giống mang theo)
mơ ước của ba những lần suy nghĩ ...
Bây giờ thì con hiểu
câu hát nào xưa má hái đưa con :
“quốc xa nhà... chim quốc nhớ quê hương”
Vầng trán ba trầm tư nghiêng xuống
Nếp nhăn hồn trên làn da sạm nâu
(Nếp nhăn đánh dấu một đời ba nuôi con lam lũ)
Những nếp nhăn chỉ cho con rõ
Từ một cách nhìn...
Hột cơm con ăn
Áo quần con mặc
con tươm tất đến trường đùa giỡn tung tăng
- Cái mầm xanh
Ba nuôi dưỡng với tháng năm hy vọng con khôn lớn nhờ mồ hôi lao động
Nhớ ơn thầm từng vết chai tay
và hôm nay.
Từ khoảng sáng con nhìn, bát ngát
Mảnh ruộng nhà mùa hợp tác đầu tiên
Vầng trán ba nghiêng ...
khoảng sáng đẹp ngời lên chí hướng
Sáng soi đường...
Con mạnh bước chân đi ...
7. ô cửa nhỏ
Lúc mầm trong hạt
Đất còn phơi trắng nắng ngoài đồng
con bướm vàng đi rong
ô cửa nhỏ là mùa xuân của bé
cô hoàng yến có điều chi mới mẻ
hỏi trên cành ô môi
cảnh hoa chờ ngậm giọt sương rơi
Ô cửa nhỏ là niềm vui của mẹ
Ô cửa màu xanh lam
nồng nàn hương cỏ ngái
con nhìn quen lối ấy
bước ba về qua sân
tuổi thơ nào khoảnh khắc chợt bâng khuâng...
Đậu là cái bình thường em nghĩ
bằng năm tháng trôi qua
một vuông rào, ô cửa nhỏ quanh ta
trời trong quá khiến lòng em bối rối
Ô cửa mở với mưa rừng gió núi
và người yêu đi xa...
gió bên ngoài khẽ động một bông hoa
Đâu chỉ là phôi pha
mà chật hẹp hồn ta: Ô cửa nhỏ
khi em đến với trời xuân mở ngõ
sớm mai sương và nắng đỏ trên cành
ở nơi này em sẽ gặp anh
ở nơi này vòm lá biếc xanh
con chim hót cũng gợi tình xứ sở
cây thốt nốt cây dừa chung nỗi nhớ
bè bạn vong tiếng gọi buổi lên đường
gió trên đồng vọng mãi mùi hương
Đâu là lúc bình thường ta nghĩ
cho những điều riêng tư ...
Tháng 12.82
8. tiếng chim
Tiếng véo von của con chim đêm
làm em thức giấc
từng giọt
Rớt xuống đầu hè
trong như pha lê
chim dắt em về tuổi thơ
con dốc nhỏ có mùa mưa hoa dại
mùa hè nắng nung
Gọi chim – anh chàng hát rong
Rung nốt nhạc của hoàng hôn nhuộm thắm
mặt phù sa rám nắng
Gió qua sông tung bụi trắng đôi bờ
có lần nào người nhớ
khi tình cờ vọng lại tiếng chim xưa
tiếng tu hú gọi ngày mùa
cụm tằm xuân đang nở
Giữ nguyên màu tươi xanh
Giữ nguyên lời trăm năm
trên cái ăm mềm sương gieo rất khẽ
Gió rong bờ tre xa
Xa khuất đường chân mây
màu vàng tươm của lúa.
nơi chúng mình gặp gỡ
Tiếng chim – tâm hồn ta
9. bài ca chim sáo
Em hát gì
chim sáo nhỏ xinh ơi
chiều nắng tắt kia rồi
tiếng tù và gợi lòng tôi nhớ quá
một sườn đồi nở hoa
trời trong xanh tháng ba
Sa-ri-ka-keo
Chim sáo nhỏ
dây nhãn lồng đơm bông trắng ngõ
trắng như màu trăng non
Chim ghé tìm chùm quả con con
vừa ửng chín dưới làn sương mới
chim gọi gió và chim gọi nắng
mùa xuân em hay lộc biếc trên cành
tán lá râm chim tìm xây tổ
con kinh sâu dẫn nước lên đồng
Chim hát vì dòng sông
tin cậy gởi nguồn phù sa cho đất
Đất – bà mẹ có tấm lòng đôn hậu nhất
nên đi xa sông vẫn nhớ tìm về
Em hát gì chim sáo nhỏ xinh ơi!
10. hát về compưsây
Em hát về chợ huyện Compưsây
Rừng thốt nốt đang vào thời hoa trái
Rất e ngại
bởi vì anh đã biết
như những điều, hằng quen
như những điều anh vẫn nói cùng em
khi tiếng lục lạc xe bò rung lên lòng mình nỗi niềm thao thức
dưới làn sương lần khuất
chợ huyện đêm nào
ta bối chợt tìm nhau
không có ánh đèn màu
của một thành phố lớn
không có những con đường
xanh rợp bóng hoàng lim
chỉ có hàng cây im
nghe giọng hát của bầy chim nhớ tổ
Compưsây
khúc ca thời trung cổ ...
Em hát về chợ huyện Compưsây
rừng thốt nốt đang vào thời hoa trái
suối rất đẹp giữa mùa xuân con gái
suối chảy đầy lòng thung
Bánh xe lăn
chiều xuống ở đầu phum
đường bụi đỏ nhòa đôi chân thiếu nữ
Compưsây
trái tim người xa xứ...
1980
11. nôi đất
Hạt trong nôi mẹ hiền từ
hơi mưa tỏa ánh lời ru ban đầu
mai này mầm lớn lên mau
tóc con xanh giữa một màu nắng trong
Đứa con là ngọn gió đồng
ngàn năm tiếng hỏi dịu lòng phù sa
mưa đi qua-nắng đi qua
bạc lưng áo mẹ vẫn là sắc xuân
12. ca dao
Thương chồng nấu cháo le le
nấu canh bông bí nấu chè hạt sen...
Có điều gì ở câu hỏi thân quen
đang thắm thiết trong lòng người mẹ trẻ
khe khẽ chứ ! con chim vàng nhỏ bé
bay ghé vào xứ sở của con tôi
xứ con tôi là chiếc võng mây trời
giăng bằng sợi dây tơ màu lá mạ
con tôi ngủ dưới vòm xanh của lá
lá dịu dàng ru những điệu ca dao
Bé ơi! em sẽ lớn lên mau
trong tiếng hát ngọt ngào thương mến ấy
Rồi có biết bao nhiêu lời mẹ dạy
Từ ca dao mộc mạc của quê nhà
Tháng năm dài tôi làm người đi xa
hôm nay bỗng nghe lòng trong trẻo quá
nghìn điệu nhạc vọng qua lỗi của má
vòng qua hồn ca dao
Gió ngoài đồng nhè nhẹ thoảng hương cau
Tháng 10/80
13. ly hôn
Cậu học trò dễ thương
Sáng nay em vào lớp muộn
vẻ dỗi hờn
em lẳng lặng tìm tôi
Cậu bé nghịch ngợm ơi
một trưa hè theo tôi ra bãi biển
em nhặt được những đò chơi rất tuyệt
Lũ ốc nhiều màu
Sóng muốn ném xa đi
(Sóng hay làm chia ly)
Em vụt lớn trước bao điều bí mật
Biển hào phóng cho mùa hè bất tận
dải mây vàng – bờ cát – dấu chân em
Mai bay về cái tổ bình yên
chim nhỏ của tôi
vì sao em khóc
- Ai sẽ cắm cành hồng duy nhất
vào chiếc bình pha lê
Nếu như cô không về
ba mẹ không về
vì bận việc riêng
Trên mặt bàn mẫu giấy nằm im
Mẹ cúi mặt
Ba quay nhìn một lúc
Mẹ có nhặt từng ô vuông hạnh phúc
Để thêu vào kỷ niệm thưở xưa xa
Đêm dịu dàng nghiêng xuống đài hoa
Ba lại hát bài ca chim sẻ
ru giấc ngủ của thời thơ trẻ
Mẹ lại ngồi bên võng khẽ đưa con ...
Cậu học trò dễ thương
Đôi mắt cậu ...
niềm cô đơn khép kín
Tôi không muốn dỗ dành em
Sớm mai xuân nắng giải lụa qua thềm
Sớm mai nào màu lá xanh thêm
tôi sẽ hái chùm hoa be bé
Dành tặng những ai được làm cha mẹ
có con thơ trên ngưỡng của cuộc đời
Tháng 1/ 86
14. bình yên
Khi em nói với anh về sự bình yên
con chìa vôi đang ca hát hồn nhiên dưới nắng
căn phòng im lắng
chỉ trầm ngâm đôi mắt anh nhìn
thẳm sâu niềm mơ ước của em
Khi anh nói với em về sự bình yên
cái chồi non đang vươn lên đón chào buổi sáng
khu vườn im mát
chỉ hồn nhiên đôi mắt em nhìn
nắng trên đầu soi bóng lá chao nghiêng
Sẽ bình yên
như anh nghĩ về em năm tháng ở rừng
đồng đội anh cũng trẻ như anh
cũng ước mơ hạnh phúc
Hạnh phúc của trái tim chân thật
được đo bằng từng cột mốc biên cương
được đo bằng xa cách – yêu thương
Khi ta nói với nhau về sự bình yên
con chim hót bỗng ngừng
nghe lòng chúng mình ca hát
niềm tin có bao giờ mất mát...
Tháng 9.80
15. tiếng đàn anh
Chút ấm áp theo anh về
từ miền đất lạ
con chim đứng nép mình sau kẽ lá
một nghiêng nhìn bâng quơ
nắng hanh vàng như tơ
cái nắng đượm của thu Hà Nội
một thoáng nhớ đi qua rất vội
giọt sương chìm hồ nước long lanh
giọt sương tìm thăm thẳm đáy trời xanh
không gian lặng
tiếng đàn trong trẻo quá
chiếc áo ấm thấm màu rêu đá
sợi dây buông
mười ngón bật thành lời
ngón tay người
ơi sóng vỗ bờ em...
sẽ trôi vào lãng quên
nếu ta đến đời nhau không nốt nhạc
Tháng 12.86