Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch với công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của đồng bào Dân tộc thiểu số
Đến dự Đại hội, đại biểu Trung ương có các đồng chí: Hầu A Lềnh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, chủ nhiệm Ủy Ban Dân tộc cùng các đồng chí nguyên lãnh đạo Ủy Ban Dân tộc; đồng chí Lâm Văn Mẫn, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ; Hồ Thị Cẩm Đào, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo BTV Tỉnh uỷ, BCH Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh qua các thời kỳ; đại diện lãnh đạo các Sở, ban, ngành tỉnh, đại diện lãnh đạo BCH Huyện uỷ Thị uỷ, Thành Uỷ, trong tỉnh; Đặc biệt, sự có mặt của 260 đại biểu chính thức đại diện cho hơn 424.000 đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Sóc Trăng.
Sở VHTTDL có 4 đại biểu chính thức tham dự, đồng chí Trần Minh Lý, Tỉnh uỷ viên, Giám đốc Sở, đồng chí Phạm Văn Đâu Phó Giám đốc Sở, đồng chí Lâm Thanh Dũng, Phó Giám đốc Sở, người dân tộc Hoa và đồng chí Sơn Pô, Phó Giám đốc Sở là người dân tộc Khmer.
Quang cảnh Đại hội
Tại Đại hội, đồng chí Sơn Pô thay mặt lãnh đạo Sở VHTTDL trình bày tham luận tổng kết, đánh giá thành quả đạt được trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá của đồng bào các DTTS tỉnh Sóc Trăng thời gian qua và đề xuất một số giải pháp giai đoạn 2024-2029. Trong bài viết, đồng chí đã khái quát một số vấn đề quan trong trong việc bảo tồn di sản văn hoá:
Sóc Trăng là tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số (Khmer chiếm 30,19%; Hoa chiếm 5,20%, dân tộc khác chiếm 0,03% dân số). Sự cộng cư lâu đời của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh đã tạo cho Sóc Trăng một bản sắc văn hóa truyền thống vô cùng phong phú, đa dạng về phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục, ẩm thực, tôn giáo, tín ngưỡng, các loại hình văn hóa nghệ thuật, công trình kiến trúc cổ kính,…
Thời gian qua Tỉnh ủy, HĐND, UBND ban hành nhiều văn bản quan trọng về kiểm kê và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể; việc tăng cường các biện pháp quản lý, khai thác các di tích cấp quốc gia và di tích cấp tỉnh; quy định phân cấp quản lý di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh; về việc quan tâm trùng tu, tôn tạo, chống xuống cấp và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa; khảo sát công tác quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy các khu di tích lịch sử cấp Quốc gia và cấp tỉnh; xây dựng Đề án bảo quản, tu bổ, phục hồi các di tích lịch sử - văn hóa. Đó là các cơ sở pháp lý quan trọng tạo điều kiện thuận lợi cho ngành chức năng thực hiện tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ trên lĩnh vực bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hoá truyền thống các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.
Về bảo tồn di sản văn hoá vật thể, Sở Văn hoá – Thể thao và du lịch đang thực hiện quản lí nhà nước đối với 51 di tích được xếp hạng (8 di tích cấp quốc gia, 43 di tích cấp tỉnh); quản lí 01 Bảo tàng loại 3, 01 Phòng trưng bày Văn hóa Khmer, 11 Ban Quản lý di tích cấp huyện, có 6 Nhà truyền thống cấp huyện. Để thực hiện tốt công tác bảo tồn, sở đã tổ chức sưu tầm trên 14.600 hiện vật, tổ chức trên 210 cuộc triển lãm lưu động trong và ngoài tỉnh, mỗi năm phục vụ trên 850.000 lượt du khách trong và ngoài nước; đồng thời cũng đã tham mưu UBND tỉnh đầu tư tu bổ, phục hồi và chống xuống cấp 8 di tích cấp quốc gia và 9 di tích cấp tỉnh, với gần 150 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách trung ương trên 40 tỷ, ngân sách địa phương trên 64 tỷ và vận động xã hội hoá gần 40 tỷ.
Về văn hoá phi vật thể, thời gian qua, sở đã tổ chức khảo sát, thống kê các loại hình di sản văn hóa phi vật thể tại 775 khóm, ấp; 109 xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh, ở 7 loại hình gồm: Tiếng nói chữ viết; ngữ văn truyền miệng; nghệ thuật diễn xướng dân gian; tập quán xã hội và tín ngưỡng; lễ hội truyền thống; tri thức dân gian; nghề thủ công truyền thống. Từ đó, sở đã xuất bản 1.000 cuốn sách về văn hóa phi vật thể các dân tộc tỉnh Sóc Trăng để tuyên truyền và phục vụ cho công tác tham khảo và nghiên cứu. Hiện Sở VHTTDL đang thực hiện 7/8 đề án đã được cấp thẩm quyền phê duyệt về công tác bảo tồn với việc tổ chức trên 20 lớp hướng dẫn, truyền dạy các loại hình di sản văn hoá phi vật thể của các dân tộc thiểu số cho chủ thể văn hoá; có trên 10 lễ hội dân gian truyền thống được bảo tồn và phát huy giá trị; thực hiện các đề tài: “Phong tục - Lễ hội của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2019 – 2020”, “Tín ngưỡng dân gian người Hoa ở Sóc Trăng; và Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” tại tỉnh Sóc Trăng giai đoạn I năm 2019 – 2025. Đến nay, Sóc Trăng có 01 nghệ sĩ nhân dân, 6 nghệ nhân nhân dân, 10 nghệ sĩ ưu tú, 12 nghệ nhân ưu tú được nhà nước phong tặng.
Di tích cấp quốc gia chùa Khleang, phường 6, thành phố Sóc Trăng, một trong những di tích được đầu tư sửa chữa từ vốn Chương trình MTQG về văn hoá
Về mặt tổ chức lễ hội, Sóc Trăng đã được Tổ chức Guinness Việt Nam đã trao quyết định và bằng công nhận Kỷ lục Guinness cho: "Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng có số lượng ghe ngo và vận động viên đông nhất Việt Nam" từ năm 2005 đến năm 2022; “Điệu múa RomVong tại Liên hoan Búp Sen Hồng lần thứ 26, năm 2023 có số lượng cán bộ phụ trách và thiếu nhi đến từ Cung, Nhà thiếu nhi, Trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi tham gia đông nhất Việt Nam”
Việc triển khai Dự án 6: từ năm 2022 đến nay ngành đã tổ chức 5/5 cuộc khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số; Tổ chức bảo tồn 5/5 lễ hội tiêu biểu của các dân tộc thiểu số; Hỗ trợ 2/32 nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú người dân tộc thiểu số trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận; 6 lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể; 2/3 chương trình nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một; 4/4 câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các ấp vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Hỗ trợ trang thiết bị cho 28/80 đội văn nghệ truyền thống; xây dựng 01 clip phóng sự giới thiệu về 6 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của đồng bào DTTS; thực hiện chương trình quảng bá, xúc tiến du lịch tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số kết hợp với nghiên cứu, khảo sát tiềm năng du lịch, lựa chọn xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Hỗ trợ 97 tủ và sách cho các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Hỗ trợ 124 bộ trang thiết bị văn hóa, thể thao cho các ấp vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tổng kinh phí thực hiện từ năm 2022 đến nay trên 24 tỷ đồng.
Đặc biệt từ ngày 19 đến ngày 21/4/2024, Sở VHTTDL đã phối hợp với ban Quản lý làng văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam tổ chức “Ngày hội Văn hóa – Du lịch tỉnh Sóc Trăng lần thứ I tại Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội”. Sự kiện góp phần cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số. Tiếp tục khẳng định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với vai trò trách nhiệm của nghệ nhân và những người có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn, phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số, vùng biên giới, vùng đặc biệt khó khăn. Nâng cao ý thức trách nhiệm của các cấp, ngành, chủ thể văn hóa trong viêc xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian Múa Rom Vong của người Khmer
Ông Sơn Phô đánh giá, ngoài những kết quả đã đạt được, vẫn còn không ít hạn chế, bất cập cần khắc phục đó là: việc bảo quản, tu bổ các di tích lịch sử - văn hóa trong thời gian qua chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặc ra. Việc trùng tu, tôn tạo di tích thời gian qua chỉ mang tính chất sửa chữa nhỏ hoặc chống xuống cấp từng hạng mục di tích, thiếu quy hoạch đồng bộ và thiếu kế hoạch lâu dài. Bên cạnh đó, một số di tích trên địa bàn tỉnh thuộc loại hình lịch sử cách mạng được xây dựng bằng vật liệu dễ hư hỏng, không còn tương xứng với những mốc son lịch sử hoặc di tích đã được xếp hạng từ năm 2006 đến nay chưa được đầu tư sửa chữa; những di tích thuộc loại hình đình, chùa, miếu là những công trình được xây dựng bằng gỗ, tồn tại qua hàng trăm năm do ảnh hưởng thiên tai, chiến tranh,… nên ngày càng xuống cấp trầm trọng.
Bên cạnh đó, lãnh đạo Sở cũng đề xuất cần phát huy vai trò chỉ đạo của cấp uỷ đảng, điều hành của các cấp chính quyền địa phương, sự vào cuộc tích cực của các cơ quan chức năng và nhất là sự tự giác, ý thức trách nhiệm của đồng bào các dân tộc thiểu số. Trước mắt, ngành cần thực hiện 7 nhóm giải giải pháp về: công tác thể chế, vai trò lãnh đạo của Đảng, công tác tuyên truyền, khai thác thế mạnh sẵn có, đa dạng hoá các nguồn lực trong bảo tồn, bồi dưỡng đội ngũ và chăm lo các “báu vật sống” để đảm bảo hoàn thành mục tiêu bảo tồn di sản văn hoá tỉnh Sóc Tẳng nói chung và đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng.
Cũng nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng tặng bằng khen cho 02 cá nhân thuộc Sở VHTTDL đã có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2019-2024.