Cuộc khởi nghĩa đã thể hiện sức mạnh quật khởi, lòng tin tưởng và sẵn sàng hy sinh của nhân dân Nam bộ trong cuộc đấu tranh giành tự do, độc lập dưới sự lãnh đạo của Ðảng. Làng Hòa Tú, Sóc Trăng là một trong những nơi khởi nghĩa vào đêm 23-11-1940. 79 năm đã trôi qua, với hào khí và ý chí quật cường, Đảng bộ và nhân dân quê hương khởi nghĩa Nam kỳ - Hòa Tú 1940 đang chung sức đồng lòng xây dựng và phát triển lên tầm cao mới.
Theo lịch sử Đảng bộ tỉnh Sóc Trăng, vào 02 giờ chiều ngày 23-11-1940, lệnh khởi nghĩa của Xứ uỷ Nam Kỳ đến được Chi bộ làng Hoà Tú. Đồng chí Văn Ngọc Chính - Bí thư Chi bộ đã triệu tập ngay cuộc họp chi bộ bất thường và ngay trong đêm 23-11-1940, lực lượng khởi nghĩa với trên 100 người cùng các loại vũ khí thô sơ là gậy gộc, giáo mác, kích, phảng, búa… đánh chiếm nhà Việc, đồn Cổ Cò. Cuộc khởi nghĩa ở làng Hoà Tú nổ ra giành thắng lợi trọn vẹn, tiêu diệt bộ máy tề làng, đốt huỷ hồ sơ giấy tờ, tịch thu súng ống. Nhân dân Hoà Tú dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Đảng từ tay không đã dũng cảm vùng lên chiến đấu giải phóng quê hương, xoá bỏ xích xiềng nô lệ. Tuy nhiên, do thời cơ chưa chín muồi, cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ không đạt mục đích như mong muốn, nhiều đồng chí và nhân dân tham gia khởi nghĩa bị địch bắt, giam cầm và tra tấn dã man; nhiều người con ưu tú đã ngã xuống để thắp lên hào khí bất diệt của lòng yêu nước, chống ngoại xâm.
Cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ tại làng Hòa Tú mãi mãi đi vào lịch sử truyền thống đấu tranh vẻ vang của lịch sử đấu tranh cách mạng của tỉnh Sóc Trăng. Cùng với chiều dài lịch sử, khởi nghĩa Nam Kỳ - Hòa Tú 40 mãi mãi là niềm tự hào, là bài học cách mạng vô giá để giáo dục các thế hệ hôm nay và mai sau học tập noi theo để bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương, đất nước, xứng đáng với truyền thống hào hùng của cha anh.
Từ hào khí của cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ - Hòa Tú 1940, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng bộ và nhân dân nơi đây luôn đoàn kết, sắc son một lòng với Đảng, đấu tranh giải phóng dân tộc. Sau ngày giải phóng, người dân của làng Hòa Tú xưa (nay là các xã: Hòa Tú 1, Hòa Tú 2, Gia Hòa 1, Gia Hòa 2, Ngọc Đông, Ngọc Tố) tiếp tục phát huy tinh thần quật khởi cùng nhau hăng say thi đua lao động, sản xuất, đóng góp sức người, sức của xây dựng nông thôn mới.
Tượng đài khởi nghĩa Nam Kỳ - Hòa Tú 1940. Ảnh: Q.K.
Về Hòa Tú hôm nay để cảm nhận sự đổi thay từng ngày ở vùng quê giàu truyền thống cách mạng. Quê hương Hòa Tú năm xưa đang bừng lên sức sống mới với 6 xã vùng căn cứ kháng chiến đều là xã nông thôn mới, cơ sở hạ tầng nông thôn phát triển. Đình làng Hòa Tú nơi năm xưa là địa điểm sinh hoạt của Chi bộ Đảng Hòa Tú và là địa điểm xuất phát của cuộc khởi nghĩa nay là di tích lịch sử quốc gia. Tượng đài, bia truyền thống và nghĩa trang liệt sĩ nằm trong quần thể khu di tích trở thành nơi giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng cho thế hệ trẻ.
Đồng chí Trần Tấn Nhanh - Bí thư Đảng ủy xã Hòa Tú 1 cho biết: Phát huy truyền thống cách mạng của quê hương khởi nghĩa Nam Kỳ, trong tiến trình phát triển, Đảng bộ, chính quyền xã tập trung thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Với đặc điểm là xã thuần nông, Đảng bộ xã Hòa Tú 1 đã lãnh đạo, chỉ đạo, vận động người dân tập trung khai thác tiềm năng, thế mạnh về sản xuất nông nghiệp. Hiện nay, Hòa Tú 1 là xã trọng điểm của vùng phát triển tôm - lúa bền vững của huyện Mỹ Xuyên. Năm 2019, sản lượng lúa của xã đạt 8.723 tấn (trong đó lúa đặc sản chiếm 80%); sản lượng tôm đạt 5.354 tấn. Đường giao thông đến Hòa Tú 1 hôm nay khá thuận tiện với các tuyến như: Đường tỉnh 940, Huyện lộ 51 đang xây dựng và hệ thống đường giao thông nông thôn ấp liền ấp. 100% hộ dân có điện sinh hoạt và sử dụng nước hợp vệ sinh, trường học, trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Đời sống người dân Hòa Tú 1 ngày được nâng lên rõ nét, hộ khá giàu ngày càng nhiều, hộ nghèo giảm qua từng năm. Hiện toàn xã chỉ còn 1,58% hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người đạt 42,6 triệu đồng/người/năm. Các gia đình chính sách, người có công với cách mạng ở Hòa Tú 1 đều có nhà ở ổn định và có mức sống đạt từ trung bình khá trở lên.
Đồng chí Trần Tấn Nhanh - Bí thư Đảng ủy xã Hòa Tú 1 cho biết thêm: Là xã nông thôn mới từ năm 2015 đến nay, cấp ủy, chính quyền và nhân dân xã Hòa Tú 1 luôn không ngừng duy trì, nâng chất các tiêu chí nông thôn mới. Hiện tại, Hòa Tú 1 đang tiếp tục thực hiện 5 tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới nâng cao. Đồng thời, tập trung thực hiện tốt các mặt công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu hoàn thành và vượt các chỉ tiêu nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã, nhiệm kỳ 2015-2020; tạo tiền đề vững chắc để quê hương Hòa Tú 1 vươn lên phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong nhiệm kỳ tiếp theo. Tự hào với truyền thống cách mạng của quê hương, tin rằng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Hòa Tú 1 sẽ tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, chung sức, đồng lòng đưa quê hương ngày càng phát triển.
Q.K